Ter Minassian, Taline2024-08-292024-08-292018Ter Minassian, T., Colporteurs Du Komintern: Trajectoires Communistes Arméniennes En Syrie Mandataire, Armenians in Syria, Conference Proceedings (24-27 May 2015), HU Press, Beirut, 2018, pp. 315-334https://doi.org/10.62811/adrc.aos.ttm.001https://haigrepository.haigazian.edu.lb/handle/123456789/364Հեղինակը կ'անդրադառնայ Միջին Արեւելքի փոքրամասնութիւններու իբրեւ գործիք օգտագործուելուն: Ան լուսարձակի տակ կ'առնէ թէ ինչ լծակներով կարողացած է Սովետ Միութիւն ազդել Սուրիա-Լիբանանի հայ փոքրամասնութեան վրայ, ընդգծելով դիւանագիտական գործօններու, ՀՕԿի, հայրենիքի գաղափարի, ներգաղթի, քոմինթերնի դերը: Զեկոյցը կը հաստատէ որ Ֆրանսական Հոգատար Իշխանութիւնները 1934ին մատնանշեցին թէ սուրիացիք եւ լիբանանցիք կը մեղադրեն հայերը, որ «համայնավար գաղափարախօսութիւնը բերին այս երկիրներ: Ճիշտ է որ այս վարդապետութիւնը ներգործութիւն չունեցաւ տեղացի քրիստոնեաներուն եւ իսլամներուն վրայ, սակայն գործիչներ յառաջացան հայ համայնքին մէջ»: Այս առումով զեկոյցը կը հարցադրէ տարողութիւնը հայոց դերին՝ Սուրիա-Լիբանանի Համայնավար Կուսակցութեան յառաջացման մէջ, անոր արաբականացման, ինչպէս նաեւ կ'անդրադառնայ ներգաղթին մէջ համայնավար հայ խմբակցութեան դերին ու կ'որոնէ կապը այս խմբակին ու Սովետական Հայաստանի միջեւ: Հեղինակը այս հարցերը կը քննարկէ Սպարտակ Խումբին ուսումնասիրութեամբ, նաեւ փոլիթպիւրոյի անդամներ Յարութիւն Մատէեանի յուշերուն եւ Յակոբ Տէր Պետրոսեանի անձնական հարցազրոյցներուն հիմամբ, եւ կու տայ համառօտ կենսագրականները առաջնորդ դէմքերուն: