Articles
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Գ. Տ. Խրլոպեան, «ՀԱՅ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ԻՄԱՍՏԱՍԻՐՈՒԹԵԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ», Երեւանի Համալսարանի Հրատարակչութիւն, Երեւան, 1978, 444 էջ(1979) Սեդա Պարսումեան-ՏատոյեանItem Ուրուագիծ ժամանակակից լիբանանահայ նկարչութեան(1979) Սեդա Պարսումեան-ՏատոյեանThe paper is a critical inquiry into the evolution of Lebanese painting in general and Lebanese-Armenian painting in particular. The Lebanese-Armenian painting flourished by the mid-fifties and forms an integral part of Lebanese painting. In the study the emphasis is laid on matters related to the ideological content and implication of the works rather than the narrow technical and formal aspects of each. The works of the following Lebanese-Armenian artists have been considered: Paul Guiragossian, Guv, Guvder, Assdour, Hrair, Jean Kazanjian, Haroutune Torossian, Krikor Norigian and Seta Manougian.Item Գոյնի եւ ձայնի զգացողութիւնը Համաստեղի պատմուածքներուն մէջ(1979) Արշաւիր ԳապպէնճեանHamastegh (1895 – 1966) is one of the outstanding short story writers of the Armenian diaspora, whose works specially depicted the life and nature of the lost homeland. In this study the author evaluates the sense of colours and auditory effects of various sounds found in nature, which Hamastegh masterfully utilized in his short stories.Item Երուխանի լեզուին բառաշերտաւորումները(1979) Պարոյր ԱղպաշեանYeroukhan (1870-1915), the well-known Armenian short story writer and novelist, equally illustrates himself as one of the fundamental reformers of western Armenian literary language. The article studies Yeroukhan’s lexicon taking into consideration specially the worn-out words in his vocabulary and their meaning, old Armenian (grabar) elements, dialectal aspects, rarely used words and new words coined and constructed by him.Item Յովսէփ Փաշա Վարդանեան ականաւոր լրագրողն ու վիպագիրը(1979) Ժիրայր ԴանիէլեանHovsep Vartanian (1815 – 1879) was one of the outstanding western Armenian journalists and a literary figure. Due to historical circumstances, Hovsep Vartanian’s journalistic and literary career was mainly in Armeno-Turkish (Turkish language printed in Armenian characters). Hovsep Vartanian’s best known work was a novel entitled “Agapi”. It was published anonymously in 1851. Due to its anonymity, a lack of interest and some misunderstandings, the novel was almost forgotten during the following decades. It was a century after its first publication in Turkish that the novel was translated into Armenian and attributed to its proper author. The article brings to light new facts that enrich our knowledge of the life and literary career of Hovsep Vartanian.Item Շարունակ եւ տարորոշ քանակ հայ որմնադիրներուն մօտ(1979) Յարութիւն ԳալայեանIn his study “Boundaries of Wisdom”, David Anhaght separates mathematical quantities into two groups: irrationals and rationales. He explains how irrational quantities may be divided geometrically (“by force”) into pieces, yet it is not possible to measure the pieces. Chapter 10 of Euclid’s “elements” is considered by the scientific world as the geometric solution of second-degree algebraic problems. But no practical applications were known. David Anhaght gives such an application. These ideas were common knowledge among the Armenian architects as if shown by observing the proportions used in the construction of Armenian churches. One can thus conclude that the Armenians were familiar with the most advanced ideas in Euclid’s “Elements” during the 5th – 6th centuries, although the book was not translated into Armenian until 1051 A. D.Item Le mausolée de Mama Khatun a Terdjan et les monuments de l'ecole d'Ani(1979) Pascal BaboudjianՄամա Սաթունի դամբարան-յուշարձանը կը գտնուի Էրզրումէն դէպի արեւմուտք՝ 90 քլմ. հեռաւորութեան վրայ, Դերջան աւանին մէջ։ Սելճուքեան ճարտարապետութեան այս եզակի կառոյցը՝ ըստ շրջապատի դրան վրայ եղող արձանագրութեան, գործն է Ապու Նիմա Մուֆատտալ Ախլաթցի վարպետին։ Աւանդութեան մը համաձայն դամբարան-յուշարձանը կառուցուած է Մամա Խաթունի մը համար, որ ըստ Փրոֆ. Եէթքինի, դուստրն է Էրզրումի էմիր Իզզէտ տին Պին Ալի Սալթուքիի (1145–1174 թթ.): Փրոֆ. Եէթքին՝ Մամա Խաթունի նախատիպերը կը փորձէ տեսնել իսլամական ճարտարապետութեան այլ կոթողներու՝ Սամարրայի Սուլայպիյէ դամբարանին եւ Երուսաղէմի Գուպպէթ էլ Սախրայի մէջ: Սակայն Բարատուփուլոյի համաձայն, այս երկու կոթողները կառուցուած են բիւզանդական ոճի հետեւողութեամբ: Փրոֆ. Օ. Ասլանաբա՝ Մամա Խաթունի նախատիպը կ'ուզէ տեսնել սելճուք թուրքերու բնօրրանը եղող Կեդրոնական Ասիոյ պեղումներէն յայտնաբերուած դամբարաններուն մէջ, որոնք կը պատկանին սաքարներուն, ու շինուած Ք. Ա. 3–րդ դարուն։ Մամա Խաթունը, դառած կառուցման ոճէն, շինուած է Ք. Ե. 13–րդ դարու առաջին քառորդին։ Մամա Խաթունի ճարտարապետին ներշնչման աղբիւր հանդիսացած են անոր ծննդավայրին ու հարեւան երկիրներու քրիստոնէական ճարտարապետութեան կոթողները, ու յատկապէս Անիի զուարթնոցանման Ս․ Գրիդոր տաճարը, թէեւ դամբարանի օտարամուտ տարրերը կը կրեն սելճուքեան ճարտարապետութեան կնիքը:Item Le sculpture décorative arménienne(1979) Sarkis DjevahirdjianՃարտարապետութիւնը՝ քաղաքակրթութեան մը լեզուն է, քարով գրուած, իսկ քանդակագործութիւնը` անոր նկարազարդարումն է։ Աղիւսի ճարտարապետութիւնը գործածեց պատկերազարդումի ուրիշ ձեւեր՝ որմնանկարներ ու խճանկարներ: Հայկական քարաշէն յիշատակարանները զարդարուեցան զարդանկարներով, որոնց ոճը զարգացաւ ուրարտական տուեալներու վրայ, եւ ապա՝ պարսկա-հռոմէական եկուոր ազդեցութիւններու բերած եռանդովը, բայց միշտ պահելով ազգային ինքնատիպ դրոշմը։ Հայկական զարդաքանդակը՝ նոյնիսկ օրինակ ծառայեց Արեւմուտքի, երբ ան կ’արթննար` հիւսիսէն եւ արեւելքէն եկած բարբարոսներու երկար գիշերին։ Այս զարդաքանդակները կը գտնենք մինչեւ Սկանտինաւեան երկիրները։ Հայկական ճարտարապետութեան յատկանիշն է ծաւալներու ճշգրիտ գործածութեամբ յառաջացնել լոյսի եւ շուքի յաջող խաղեր, որոնք կը կենդանանցնեն շէնքը։ Ապա՝ զարդաքանդակը կու գայ շէնքին վրայ մասնաւոր մասեր ընդգծելու։ Մինչեւ 10-րդ դար հայկական ճարտարապետութեան մէջ պատերը մերկ կը մնան: Վասպուրականի դպրոցն է որ կը ներմուծէ պատերը քանդակազարդելու դրութիւնը, ինչ որ տեսակ մը զարտողութիւն է հայկական զարդաքանդակի երկրաչափական խիստ խորքէն։ Հայկական զարդաքանդակը իր ներշնչումը կ'առնէ ուրարտական մանուածոյ հիւսքերէն, որոնք միշտ աւելի զարգանալով երկրաչափական խրթին ձեւեր առին։ Այս զարդաքանդակներու զարգացումին համար ընդարձակ ասպարէզ ներկայացուցին խաչքարերը։ Ասոնք քրիստոնէութենէն առաջ արդէն գոյութիւն ունէին «կանգուն քարեր»ու (մենհիրներ) ձեւին տակ։ Այս «կանգուն քարեր»ու գոյութիւնը գոյութիւնը կը բացատրուի երկրագործական նկատողութիւններով։ Քրիստոնէութեան հաստատումին՝ այս քարերը ջնջելու փոխարէն անոնց վրայ խաչեր քանդակեցին, զանոնք քրիստոնէականացնելու համար։ 10-րդ դարուն՝ Բագրատունիները իրենց կառուցումներով՝ նոր աշխուժութիւն մը բերին զարդաքանդակներու գործածութեան եւ զարգացումին։ 15-րդ եւ 16-րդ դարերուն՝ Հայաստանի քաղաքական անկումին հետ, զարդաքանդակներու հայկական արուեստէն ինչ ինչ ձեւեր անկէ ներս թափանցեցին։ Այլեւս՝ զարդաքանդակները մնացին խաչքարերու մարզին մէջ, ուր արուեստագէտը իր ճարտարութիւնը ցուցադրելու ամէն ջանք ըրաւ, նոյնիսկ՝ հոն ծիսական խորհրդանիշներ (խաղիղ եւ ցորեն) մտցնելով: Շնորհիւ այս խաչքարերուն, հայկական զարդաքանդակի բոլոր տուեալները պահուեցան, եւ այսօր անոնք կը ներկայանան երկրաչափական իրենց ամբողջական կատարելութեանը մէջ:Item Մերձ. Արեւելքի Աստուածաբանական Ճեմարանի հայերէն ձեռագիրները(1979) Անուշաւան վրդ. ԴանիէլեանIn this article the author presents six of the twenty four Armenian manuscripts, that are kept in the library of Near East School of Theology. The manuscripts presented are the following: 1. Canticles, scribe: Hagovbos (A. D. 1270). 2. Collection, scribe: Paghtassar (A. D. 1669). 3. Grigor of Tatev, Interpretation of Psalms, scribe: Garabet of Iber (17th century). 4. Epimerdes (meteorological guide) and Calendar, scribe: Unknown (19-20th century). 1. Book of Homilies, scribe: Unknown (20th century). 2. Tesbihat (Armeno-Kurdish hymn book), scribe: Unknown (20th century). Of these six manuscripts, five are being presented here for the first time. The third, however, has been previously presented by Archbishop Artavazd Surmeyian, in his The Catalogue of the Armenian Manuscripts in Aleppo, Antelias and Private Collections, vol. 2, Aleppo, 1936 (manuscript no. 32), is now being presented with certain corrections.Item Տիգրան Բ.ի եւ Տիգրան Գ.ի մէկ քանի անտիպ, միական դրամներ(1979) Ասպետ ՏօնապետեանFive coins of the Artaxiad dynasty of Armenia — all of them both unique and unpublished — are discussed in this article. The coins in Plate I numbered 8, 9 and 10 are attributed to Tigranes II (the coin number 8 may be attributed to Tigranes IV as well). Coins in Plate II numbered 19 and 20 are attributed to Tigranes III. Coins numbered 18 and 19 are only two existing silver specimens so far attributed to Tigranes III. All five coins are attributed with reservation, because they do not have the conventionally accepted characteristic features of a particular monarch's coins. For example, in Plate I, coins numbered 9 and 10 possess most of the features characteristic of the coins of Tigranes II, except the legends which are usually represented in perpendicular columns are here given in two horizontal rows. For additional information and comparison, several other coins are reproduced. All the coins in Plate I belong to Tigranes II. In Plate II, coins numbered 11 and 12 belong to Tigranes I, and coins numbered 13 to 20 belong to Tigranes III. The five coins that are discussed in the article belong to the author's collection of Armenian coins.Item Տիգրան Դ.ի եւ Երատոյի արիւնակցական կապերու հարցին շուրջ(1979) Պերճ ՍապպաղեանThe inscriptions of two Artaxiad copper coins (one in the Paris Museum, and the second in the Hunterian Museum of Glasgow University) which belong to Tigranes IV and Erato (2 B. C. - A. D. 1) read as follows: «Erato Tigranes' sister», and «Sister of Tigranes». The Roman historian Tacitus is the sole second source which mentions the blood relation of Tigranes IV and Erato. Following the above mentioned facts, modern Armenian historians have suggested that the co-rulers of the Artaxiad throne, Tigranes IV and Erato, are blood relatives (brother and sister) as well as husband and wife. The author of the article is suspicious of this conclusion and argues that in the Artaxiad dynasty and palace, where Hellenistic and Roman education and traditions were so dominant, such a marriage could hardly be possible. The author suggests that Erato was a member of a strong but politically neutral Armenian noble family, and that the Tigranes IV-Erato coins were struck according to the Selucid tradition, where the queen preferred to call herself «king's sister», which was thought to be a higher title than «queen».Item Սմբատ թագաւորի երկու անտիպ դրամները (ԴՐԱՄԱՀԱՏՈՒԹԻՒՆԸ ԻԲՐ ՓՐՈՓԱԿԱՆՏԱՅԻ ՄԻՋՈՑ 1289-1299 ԹԹ. ԽՌՈՎԱԼԻՑ ՏԱՍՆԱՄԵԱԿԻՆ)(1979) Զարեհ ՊտուկեանTwo unique and hitherto unpublished coins from the writer's collection are of particular interest because they portray the political situation in Cilician Armenia. They belong to King Smpad (1296-1298) who usurped the throne when his brother Hetoum, the legitimate king, went to Byzantium to attend his sister Rita's wedding to Michael IX, son of the emperor Andronicus. The two coins were obviously struck in great haste and with the obvious purpose of claiming the title and establishing his rule. In effect, they were propaganda coins. It is relevant to point out that when Smpad was later dethroned by Constantine I in a fratricidal war, the latter also issued coins (in gold, silver, and copper), claiming that he was now king and ruler of the capital city of Sis. The article presents a critical study of the historical events during the turbulent decade between 1289 and 1299 when the five sons of king Levon II (1270-1289) fought each other for the throne and each managed to become king for a short period.Item Սփիւռքահայ քաղաքական խմորումներ համաշխարհային Բ. պատերազմի նախօրեակին (1933-1939 թթ.)(1979) Զաւէն ՄսըրլեանA Foreign Office confidential report in 1934 from Canon Douglas «explained that the Soviet Government was adopting for political reasons an extremely generous policy towards the Armenian Christians in Erivan»... The Foreign Office comment added « The Germans are also paying much attention to the Armenians everywhere, and a voluminous literature has sprung up which seeks to prove that the Armenians are the natural kin of the Teuton and therefore a natural stepping-stone to the East. I suppose the Soviets have also noticed this literature». This study starts with the above remarks and continues to discuss in an objective manner the political developments in the Armenian Diaspora. The «Prometheus» anti-communist pact of 1934, the foundation of Karekin Njteh’s tseghagron (devotees of the race) movement, its admiration of National Socialist Germany, the establishment of the Armeno-Georgian Union in 1936, the Stalinist-Beria purges in Soviet Armenia and its effect in the Diaspora, the Armenian Nationalist Union and its links with The Caucasian Quarterly and Berlin, the Dashnak-Ramgavar secret agreement of 1938 and the Armenian memorandum to the United Kingdom are discussed in detail.Item Օսմանեան քանի մը հարկեր ըստ կանոնագրութիւններու(1979) Լեւոն ՎարդանThe Ottoman Empire was politically a decentralized region, where the central government, the administrative machinery, as well as tribal chieftains, military officers and army contingents, kept their existence on the economic wealth of the population, especially on the non-moslem and non-Turkic elements. To extort and rob what usually the guiavur (the Christians in the Ottoman Empire) produced and earned through tilling the ground or through commerce, the Ottoman administration published annually documents - Kanunnames - according to which taxes were farmed to such an extent that the people had to pay even their livelyhood. The author of these few pages discusses at length a few of the many taxes levied both by the central government and tribal authorities, making extensive use of the Ottoman Kanunnames published in Turkish, French and Armenian.Item Աղուանից կաթողիկոսութեան ստեղծման հանգամանքների հարցի շուրջը(1979) Բագրատ ՈւլուբաբեանOne of the problems of the early medieval history of the Armenian people, which ought to be clarified, is the establishment of the Armenian ecclesiastical hierarchy in Albania. Despite the fact that some primary sources, and secondary literature speak of an independent Armenian church in Albania, with its independent catholicosate, founded in the first century of our era; historical documents come to prove that the Armenian catholicosate of Albania was founded in the middle of fifth century, and the first catholicos was Abas (552-596). The historic evidence further proves that the Armenian catholicos of Albania was subordinate to the catholicos of all Armenians. Albanian catholicos were ordained by the supreme head of the Armenian church. It is a well established reality that the history of the Armenian church of Albania is an inseparable part of the history of the Armenian church as a whole.Item Պատմական Իրանը եւ Հայաստանը(1979) Մօրուս ՀասրաթեանThe Armenians have lived for over two thousand years out of their history of three thousand years, fighting for their independence or under foreign domination. Of these foreign dominations the most durable and the most significant was that of Iran. This domination embraced rule of the Achamenian, Parthian, Sassanian and Sefavid dynasties. The Iranian rule was comparatively more benevolent than the rest. It has left its positive imprint and has contributed in the evolution of the Armenian people. Inspired by her own political, strategic and financial considerations, Iran throughout her history has shown a friendly attitude towards Armenia and Armenian people. In the centuries of Irano-Armenian relations a few significant events - such as the Vartanantz battle of 451 and the forced deportation of the Armenian people in 1604 by Shah-Abbas — have been painted with the darkest colors in Armenian historiography. This fact has cast its shadows on the objective evaluation of Irano-Armenian relations. A serious and scientific approach to study of the matter will bring us to a more positive conclusion concerning the period of Iranian domination of Armenia.Item Մի ակնարկ Յ. Հազարեանի հաւաքածոյի վրայ(1977-78) Լեւոն Գ. ՄինասեանItem ԺԻՐԱՅՐ ԴԱՆԻԷԼԵԱՆ, ԱԿՆԱՐԿ ԼԻԲԱՆԱՆԱՀԱՅ ՄԱՄՈՒԼԻ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ, «Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս», հտր. Դ., Պէյրութ, 1973, էջ 237-382(1977-78) Արտաշէս Տէր ԽաչատուրեանItem ԳԱՌՆԻԿ ՍՏԵՓԱՆԵԱՆ, ԿԵՆՍԱԳՐԱԿԱՆ ԲԱՌԱՐԱՆ, Ա. հտր. Ա-Թ, Երեւան, 1973, 382 էջ(1977-78) Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան